„Detalj kao odrednica“: nova skupna izložba u Galeriji Fonticus Grožnjan

Gradska galerija Fonticus u Grožnjanu u subotu, 27. prosinca 2025. u 19 sati otvara kolektivnu izložbu „Detalj kao odrednica / Il dettaglio come determinante“, na kojoj 71 rad domaćih i inozemnih autora istražuje detalj kao ključni, znakoviti element likovnog djela. U nastavku saznajte više:

Pri sklapanju ovog projekta željelo se dotaknuti još jedan aspekt likovnog oblikovanja: detalj. Predstavljamo izložbu koja bi trebala artistički propitati ideju korištenja „znakovitog djelića“ kao odrednice likovnog djela. Izabrani su radovi u kojima je, kao akcent teme ili kao likovnu sastavnicu, korišten dominantan element: detalj.  

  Umjetnici i umjetnice nude i naglašavaju elemente koje koriste kao okosnicu znakovitosti rada. Oni su često eklatantni znak. Naravno, nisu svi radovi simbolični niti podređeni detalju, ali je na većini ovih radova, neka od ideja oslonjena na naglašeni oblik. Tako neki radovi imaju doslovno u rad uklopljene predmete ili njihove dijelove. Negdje je ideja detalja ostvarena oslanjanjem na liniju ili plohu. Pokatkad se oblikovanje detalja oslanja na apstraktnu likovnu intervenciju a ponekad je to oslikani ili predstavljeni predmet. Pregledom izloženog zapažamo da je nešto radova ostvareno gomilanjem a neki korištenjem izdvojenog, naglašenog detalja kao odrednice djela. 

  Proteklih godina kolektivnim likovnim projektima obrađivalo se mnogo tema. Rezultati su, prema intencijama kustosa i odgovorima umjetnika, skoro uvijek bili uronjeni u recentno povijesno vrijeme. Tako su radovi, uz povezivanje sa zadanim pojmom, progovarali o situaciji, dojmovima, stavovima… Po rezultatima, i ovdje je očito da mnogi od autor/a/ica provode zamisao o osobnoj (ne) slobodi koja inicira potrebu za oblikovanjem. Otkrivanje predmeta, znakova, doživljaja i mijenjanje njihove određenosti omogućava poigravanje. Ovakav pristup potvrđuje kako u svijetu suvremene umjetnosti vjerodostojnost artefakta prestaje ovisiti o standardnim tehnikama. Ovaj projekt također nudi znatan raspon tehnologija, stilova, pristupa vizualizacijama.

  Izabrani su radovi koji naglašeno koriste specifični detalj kojim problematiziraju i naglašavaju temu, ideju rada. Ukupno je predstavljen 71 rad (slikarstvo, crtež, grafika, kolaž, ready-made, autorske knjige, fotografija, objekt, instalacija, video rad...). Prisutno je dvadesetak objekata, instalacija, skulptura, reljefa, kolaža. Sličan broj je i radova ostvarenih kroz slikarstvo, crtež, grafiku ili kombiniranih tehnologija – s plošnim prikazima. Uz to, shodno recentnom povijesnom vremenu, prisutno je dvadesetak fotografija i digitalnih radova te dva video rada. Bez predumišljaja, spontano, kao i u proteklim projektima, omjer ženskih i muških autora uvijek se vrti približno oko polovice broja sudionika. 

  Iako su neki radovi i nešto starijih datacija (iz Likovnog Fundusa Grožnjan), većina iskazuje kritički komentar društvene stvarnosti. Umjetnici su i prije dvadesetak godina slutili i upozoravali na situacije koje se i danas rapidno pogoršavaju. Polako i perfidno uvlači nas se u stanje gdje se tehnološka kvaliteta života aktualizira ali na račun radikalnog gubljenja osnovnih sloboda. Tu su pitanja suvremenosti, propitivanja realnosti, a njih nije malo: kontrola ponašanja, restrikcije zviždačima, zabrane objava društvenih mreža, prijetnje zdravstvenim konstrukcijama, svrstavanje u određene političke blokove uz očita nametanja stava/mišljenja…  

  Svjedočili smo nevjerojatno represivnom oduzimanju sloboda, ali i neposluhu osviještenih za vrijeme tzv. „gripe s reklamom“ proteklih godina. Sada smo stjerani u navijanje za neku od državnih tvorevina koje su u ratu, bez obzira što ne moramo vjerovati u unisone proklamacije medija. Ne treba zaboraviti da o realnoj, životnoj/političkoj situaciji u Africi, Aziji, čak i Kini ili Rusiji nema relevantnih informacija. Korporacije preuzimaju kontrolu ciljanim računalnim programima koji ljude stavljaju u ovisnost. Danas se čini da postajemo društvo u kojem vladaju uvjeti života obilježeni državnim pravilima bliskim represiji, pravnim nasiljem, zagađenjem, konstantnom ratnom prijetnjom te nezadovoljstvom većine ljudi. Bez obzira na parolu demokracija, vlast postaje apsolutistička i totalitarna te naginje ugnjetavanju ljudi oduzimajući im prava na stavove i mišljenja. Poštuje se unisonost krda.

  Eugen Borkovsky, XII. 2025.

 

  IL DETTAGLIO COME DETERMINANTE

  Nel concepire questo progetto si è voluto affrontare un ulterioreaspetto della creazione artistica: il dettaglio. Presentiamo una mostrache intende interrogare, in chiave artistica, l’idea dell’utilizzo del «frammento significativo» come elemento determinante dell’operad’arte. Sono stati selezionati lavori nei quali, come accento tematicoo come componente formale, viene impiegato un elementodominante: il dettaglio.

  Artisti e artiste propongono e mettono in evidenza gli elementi cheutilizzano come asse portante della significatività dell’opera. Essisono spesso segni evidenti. Naturalmente, non tutte le opere sonosimboliche né subordinate al dettaglio, ma nella maggior parte di esse una delle idee si fonda su una forma accentuata. Alcuni lavori includono letteralmente oggetti o parti di essi all’interno dell’opera. In altri casi l’idea del dettaglio si realizza attraverso la linea o la superficie. Talvolta la definizione del dettaglio si basa su unintervento astratto, altre volte su un oggetto dipinto o rappresentato. Dall’osservazione delle opere esposte si nota che alcune sonorealizzate per accumulazione, mentre altre utilizzano un dettaglioisolato e accentuato come elemento distintivo dell’opera.

  Negli anni passati, numerosi temi sono stati affrontati attraversoprogetti collettivi di arti visive. I risultati, secondo le intenzioni del curatore e le risposte degli artisti, sono stati quasi sempre immersinel tempo storico recente. Così le opere, oltre a collegarsi alconcetto assegnato, hanno parlato della situazione attuale, delleimpressioni, delle posizioni personali… Dai risultati emergechiaramente che anche in questo progetto molti autori e autricisviluppano una riflessione sulla (non) libertà personale, che innescail bisogno di creare. La scoperta di oggetti, segni ed esperienze e la trasformazione del loro significato consentono il gioco creativo. Questo approccio conferma che, nel mondo dell’artecontemporanea, l’autenticità dell’artefatto non dipende più dalletecniche standard. Il progetto offre inoltre un’ampia gamma di tecnologie, stili e approcci alla visualizzazione.

  Sono state selezionate opere che utilizzano in modo marcato undettaglio specifico per problematizzare ed evidenziare il tema e l’ideadel lavoro. Complessivamente sono presentate 71 opere (pittura, disegno, grafica, collage, ready-made, libri d’artista, fotografia, oggetto, installazione, video…). Sono presenti una ventina di oggetti, installazioni, sculture, rilievi e collage. Un numero simile riguardaopere realizzate attraverso pittura, disegno, grafica o tecniche mistecon rappresentazioni bidimensionali. Inoltre, in linea con il tempo storico recente, sono presenti una ventina di fotografie e lavori digitali, oltre a due video. Senza premeditazione, in modo spontaneo, come nei progetti precedenti, il rapporto tra autrici e autori si mantiene sempre approssimativamente equilibrato, intornoalla metà dei partecipanti.

  Sebbene alcune opere siano di datazione leggermente precedente(provenienti dal Fondo Artistico di Grisignana), la maggior parte esprime un commento critico sulla realtà sociale. Già vent’anni fa gliartisti intuivano e mettevano in guardia su situazioni che oggicontinuano a peggiorare rapidamente. Lentamente e in modo subdolo veniamo condotti verso una condizione in cui la qualitàtecnologica della vita viene esaltata a scapito di una radicale perditadelle libertà fondamentali. Emergono questioni di contemporaneità e interrogativi sulla realtà, tutt’altro che pochi: il controllo deicomportamenti, le restrizioni nei confronti dei whistleblower, i divietisui social network, le minacce legate a costruzioni sanitarie, l’allineamento forzato a determinati blocchi politici con evidentiimposizioni di atteggiamenti e opinioni…

    Abbiamo assistito a una sottrazione incredibilmente repressivadelle libertà, ma anche alla disobbedienza dei più consapevolidurante gli anni della cosiddetta “influenza con pubblicità”. Oggisiamo spinti a tifare per una delle entità statali coinvolte in guerra, indipendentemente dal fatto che non siamo obbligati a credere alleproclamazioni unisonanti dei media. Non bisogna dimenticare chesulla reale situazione sociale e politico-esistenziale in Africa, Asia, persino in Cina o in Russia, mancano informazioni rilevanti. Lecorporazioni assumono il controllo attraverso programmi informatici mirati che rendono le persone dipendenti. Oggi sembra che stiamodiventando una società dominata da condizioni di vita segnate da regole statali vicine alla repressione, dalla violenza giuridica, dall’inquinamento, dalla costante minaccia di guerra e dal diffusomalcontento della maggioranza. Nonostante lo slogan della democrazia, il potere diventa assolutistico e totalitario, inclineall’oppressione delle persone, privandole del diritto a posizioni e opinioni personali. Si impone l’uniformità del gregge.

    Eugen Borkovsky, dicembre 2025; Traduzione: Luiza Štokovac